Sıvı Metal vs Termal Macun: Hangisi Kullanılmalı?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Teknoloji sanayisinin çektiği en büyük dertlerden biri de donanımı/sistemi serin tutma sorunsalı. Tarih boyunca entegre devrelerin verimliliğini artırmak ve yüksek sıcaklıkları denetim altına almak için çeşitli ilerlemeler kaydedildi. Lakin gelişimin yanı sıra muhtaçlık duyulan hesaplama gücü ve rekabet asla bitmek bilmiyor. Hatta yeni kuşak donanımlar bazen termal bahislerde geriye gerçek bile gidebiliyor. Sıvı metal üzere tahliller ise tam olarak bu noktada devreye giriyor.

Termal macun, en yaygın kullanılan termal arayüz gereci (thermal interface material, TIM) olarak çip soğutma alanında bir destek noktası haline geldi. Maliyeti hayli düşük, risksiz, kullanımı kolay ve tesirli. Birçok tüketici için sürat aşırtma yapıyor olsa bile ziyadesiyle kâfi.

Üst seviyede overclock yapan şahıslar, sıvı nitrojen üzere birden fazla kişinin ulaşamayacağı gereçlerle uğraşıyor. Öteki yanda ise termal macuna nazaran daha az kullanılan, son yıllarda popülerliğini artıran sıvı metal var. Ayrıyeten yalnızca CPU değil, ekran kartına uygulamak da mümkün.

Termal macun yerine sıvı metal kullanıldığında daha yeterli bir soğutma sağlandığı söylenir, bu genel olarak yanlışsız. Evet pek çok avantajı var, ama kullanışlı mı? Her vakit sürdüğünüz olağan, günlük termal macunla karşılaştırıldığında nasıldır?

Metalin daha başarılı bir tahlil olduğu söylense de ayrıntılarını bilmek gerekiyor. Sıvı metal termal arayüz gereci olarak da bilinen sıvı metal termal bileşikler, tipik olarak galyum, indiyum ve kalaydan oluşan metalik alaşımların bir kombinasyonundan meydana geliyor.

Sıvıyı meydana getiren bileşikler çok iletken ve çok düşük termal dirence sahip, bu da ısının çipten soğutucuya verimli halde aktarılmasını sağlamakta. Hala kullanım oranı düşük olsa da bu riskli tahlilin popülaritesi giderek artıyor. Örneğin, PlayStation 5’in soğutması için sıvı metal kullanıldığı biliniyor. Birtakım CPU üreticileri, vakit zaman muhakkak noktalarda metal tercih etmeye başladı.

Termal macunda olağanda silikon bazlı polimerler kullanılırken, birtakım termal macun üreticileri bileşiğin termal iletkenliğini daha da artırmak için tipik olarak alüminyum oksit yahut karbon mikro parçacıkları üzere dolgu hususları dahil edebiliyor. Buna karşılık sıvı metal gerçek metaldir ve ısıyı aktarmada termal macundan çok daha tesirli. Piyasadaki en kaliteli sıvı metal bileşikler 73 W/(mK)’ya (metre Kelvin başına watt) kadar termal iletkenliğe sahipken, termal macunun kalitesine ve kullanılan gereçlere bağlı olarak iletkenliği çoklukla 2 ila 8 W/(mK) ortasında.

Yani açık halde sıvı metal kat ve kat daha iletken. Bu sayede ısı transferi çok daha yeterli biçimde sağlanıyor, işlemcilerin ürettiği ısı daha süratli biçimde uzaklaştırılıyor. Çoklukla CPU’nun IHS’si (entegre ısı dağıtıcı) ile CPU soğutucusu ortasına uygulanarak termal macun yerine kullanılıyor.

Galyum, indiyum ve kalay üzere elementler yüksek ısı transfer özellikleriyle biliniyor. Bu, sıvı metalin klâsik termal macuna kıyasla son derece yüksek termal iletkenliğe (ve çok düşük termal dirence) sahip olmasını sağlıyor.

Tüm avantajlar bir yana, kullanıcıların alışılagelmiş termal macunları kullanmaya devam etmesinin birtakım nedenleri var. Ana neden, sıvı metalin sadece ısıyı değil, elektrik akımını da çok âlâ iletmesi. Yanlış uygulama kısa devrelere ve PC bileşenlerinde hasara yol açabilir. Ayrıyeten sıvı metal, bilhassa alüminyum soğutucu kullanıldığında aşındırıcı olabilir; bu nedenle sıvı metal kullanırken bakır soğutucu kullanmalısınız.

Sıvı metal uygularken, ne kadar uyguladığınız ve nasıl uyguladığınız konusunda son derece dikkatli olmalısınız. Yalnızca işlemciyi koruyan ve ısı dağıtımını sağlayan IHS’nin üzerine uygulamanız, asla taşırmamanız gerekli. Şayet delid yapıyorsanız iki kat dikkatli olunmalı.

Neden mi? Zira elektriğin geçtiği bir yere dökülürse kısa devreye neden olabilir, sıvı metali uyguladığınız bileşeni ve hatta anakarta dökülürse tüm bilgisayarınızı bozabilir. Sıvı macun, ismi üzerinde macun kıvamında. Fakat sıvı metal isminden da anlayacağınız üzere daha akışkan. Kâfi basınç uygulamazsanız, çok fazla uygularsanız ve küçük detaylara dikkat etmezseniz etrafa saçılabilir. Özellikle IHS üzerine olağan termal macun uygular üzere uygularsanız bu riskle karşı karşıya kalırsınız.

Ayrıca sıvı bileşik aşındırıcı da olabilir. Bilhassa alüminyumu korozyona uğratacağı için sıvı metal üzerinde alüminyum soğutucu kullanmamalısınız. Sıvı metal kullanırsanız bakır soğutucu kullanmak zorundasınız.

Ek olarak, termal macunu temizlemek hayli kolaydır ve binlerce liralık çipiniz bir ziyan görmez. Sıvı metal ise işlemci IHS’sinin yanı sıra soğutucunun alt kısımlarını aşındırabilir.

Sözün özü, klasik termal macun standart PC’ler için kâfi. Daha güçlü soğutma gerektiren güçlü bilgisayarlar için sıvı metale geçmek, bilhassa sürat aşırtma sırasında avantaj sağlayabilir. Her ihtimale karşı muhtemel riskleri yeterlice tartmanızı ve fazla deneyimli değilseniz yardım almanızı tavsiye ediyoruz. Her türlü sorunuz için Technopat Sosyal’de husus açabilir, yardım alabilirsiniz.

Aslında her ayrıntısı belirttik lakin kısaca üzerinden geçelim. Sıvı metal, termal macundan değerli ölçüde daha düzgün termal iletkenlik sunmakta. Uyumlu bir soğutucuyla birlikte dikkatli formda kullanılırsa, soğutma performansı açısından hakikaten değerli yararlar edebilirsiniz.

İçerdiği riskler ise doğrusu göz korkutucu. Bu nedenle, çok kullanmak istiyorsanız bile işin ehli şahıslarla birlikte yapmanız daha uygun. Sonuçta bileşenlerinizde elektriksel hasar riskini herkes göz önüne almak istemez. GPU/CPU’nuz daha serin çalışacaktır fakat başınız rahat olsun istiyorsanız termal macundan şaşmayın.

Bu işlere meraklı olan ve teknik bilgiye sahip olan birtakım şahıslar ise CPU ile delid yaparak IHS’nin altına, çipin çabucak üstüne sıvı metal uygulayarak soğutma performansını üst noktaya çıkarmak için denemeler yapmakta. Öte yandan bu yol hayli güçlü ve birçok riski var.

Hız aşırtmacılar çoklukla sistemlerinin soğutma performansını artırmak için CPU’larıyla delid yapar. Delid, CPU kalıbının sıcaklığını düşürmeye yardımcı olabilir, bu da daha yüksek sürat aşırtma potansiyeli sağlayabilir ve çipin daha kararlı çalışmasını sağlayabilir. Bununla birlikte, hakikat yapıldığında maruz kaldığı ısı ölçüsünü azaltarak CPU’nun genel ömrünü de potansiyel olarak artırabilir.

İşlemciyi delid eden bir overclock ustası, fabrika tarafından kullanılan termal malzemeyi sıvı metal üzere üst seviye termal gereçlerle değiştirir. Bildiğiniz üzere sıvı metalin iletkenliği çok yüksek. Lakin uygularken ziyadesiyle dikkatli olmak gerek, yoksa çip çöp olabilir.

Bir not olarak, gelişmiş iletkenlik sağlayan termal materyaller ısının CPU dışına atılma sürecini güzelleştirir. Fabrika çıkışlı IHS’nin bakırdan ya da yüksek iletkenliğe sahip öbür bir gereçten yapılmış bir IHS ile değiştirilmesi de mümkün.

Intel, Sıvı Metal Uygulanan İşlemcinin Garanti Talebini Geri Çevirmişti

Biraz evvel aşındırma konusu geçmişti, bununla ilgili bir haber aktaralım. Intel, sıvı metal kullanımı nedeniyle Core i9-14900K için oluşturulan garanti talebini reddetti.

13. Kuşak Core ve 14. Jenerasyon Core işlemcilerde yaşanan kararlılık ve arıza meseleleri herkes tarafından biliniyor. Bir Core i9-14900K sahibi, Hong Kong’da perakendeci olan Synnex’e değişim/onarım talebinde bulundu. Lakin perakendeci, Intel’in ihtiyaçlarına uymadığı için talebi geri çevirdi.

Gelen haberlere bakılırsa kullanıcı kullanıcı termal macun yerine sıvı metal kullanmış. Sıvı metal entegre ısı dağıtıcıyı (IHS) aşındırmış ve işlemci modeli, parti numarası (FPO) ve 2D Matrix (ATPO) dahil olmak üzere çipin üzerindeki işaretleri ortadan kaldırmış.

Doğrusu bu mavi devin bir mazereti değil. Şirket açıkça Sıvı Metal Termal Arayüz Materyali (LMTIM) kullanımının işlemci garantisini geçersiz kılabileceğini açıkça bildirmekte. Sıvı metalin aşındırıcı tabiatı nedeniyle Intel işlemci üzerindeki ibareler silinebiliyor, bu da garanti talepleri için doğrulama sürecinde çok kıymetli.

Yeri gelmişken bir öteki seçenek olan termal pedlerin üzerinde de biraz duralım. Termal macun ve sıvı metalin yanı sıra, son vakitlerde teknoloji dünyasının dikkatini çeken bir termal materyal daha var: termal pedler.

Termal ped, yumuşak pedler ve grafen ya da karbon bazlı gereçlerden oluşurken termal macunun yerine kullanılabiliyor. Elbette avantajları ve dezavantajları var.

Artılarından başlayacak olursak, uygulanması çok kolay, riski düşük, tekrar kullanılabiliyor ve performans dezavantajları yok. Yumuşak termal pedler çoklukla bellek, SSD ve VRAM için tercih edilmekte.

Ancak sorun şu ki, daha kıymetli olmasına karşın soğutma performansı bakımından termal macuna yetişemiyor. Evet, termal macun yerine termal ped kullanmanın kolaylık ve konfor açısından avantajları var. Bu avantajlar daha çok inceleme yapan bireyler, arızaları onaran şahıslar ve sık sık donanımlarla uğraşanlar için daha mantıklı.

Bilgisayarını toplarken termal macunu bir sefer sürüp yıllarca unutan ortalama bir kullanıcı için termal pedler çok cazip değil. Üşengeç olsanız bile, orta ara bilgisayarınıza bakım yapan ve termal macun uygulayan birisiyseniz pedleri es geçebilirsiniz.