Ekran Kartlarında TDP, TGP ve TBP Nedir?

Bilgisayar donanımlarında yüksek performans düzeyleri hedefleniyor lakin ne yazık ki güç tüketimi de süratle artıyor. Ekran kartı üreticileri, yeni mimarilerle, üretim teknolojileriyle ve güzelleştirmelerle birlikte verimlilik tarafında gelişim sağlamayı başarıyor. Lakin tüm bunlar artan performans muhtaçlıklarını karşılamak için kâfi değil.

Son yıllarda yapay zekanın da takviyesiyle birlikte yazılımsal teknolojilerde süratli bir gelişim serüveni yaşandı, yaşanmaya devam ediyor. NVIDIA’nın DLSS teknolojisi bu bahiste öncü pozisyonda. Öte yandan AMD, FSR’yi daima geliştirmeye devam ediyor. Harici GPU pazarına ayak basan Intel, XeSS yükseltme teknolojisiyle müşterilerinin karşısına çıktı. Bu teknikler oyunlarda önemli performans artışları sağlarken, 2K ve 4K monitörlerin kullanımı yaygınlaşmaya başladı. Ayrıyeten yeni kuşak oyunların grafikleri muazzam hale geldi. Hasebiyle tüm bunlar bir hesaplama gücü gerektiriyor.

Bilgisayarın genel güç tüketimi kelam konusu olduğunda ekran kartları mutlaka büyük bir hisse sahibi. Oyun sistemlerinde en fazla GPU’lar güç tüketir. Bu nedenle kullanıcılar artık ekran kartı alırken güç tüketim kıymetlerine daha fazla dikkat etmeye başladı.

Dikkat etmiş olmalısınız, şirketler ürettikleri ekran kartlarının güç tüketim düzeylerini listelerken farklı kavramlar, baş karıştırıcı kısaltmalar kullanıyor. Birden fazla üretici, eser sayfalarında yahut tanıtım gereçlerinde 3 farklı güç tüketimi derecelendirmesi gösteriyor. Artık bu durumu aydınlatmak için TGP, TDP ve TBP üzere derecelendirme kavramlarına yakından bakalım.

Ekran kartlarındaki TDP aslında işlemcilerin TDP derecelendirmesinden biraz farklı. CPU’larda TDP kısaltması Thermal Design Power (Termal Tasarım Gücü) manasına gelirken, grafik kartlarında aslında Thermal Design Parameter (Termal Tasarım Parametresi) manasına gelir. Bu, GPU’nun güç çekimini manuel olarak ölçmeden şu anda sahip olduğumuz gerçek GPU gücünün en yakın ölçüsüdür.

GPU ve CPU’ların TDP kıymeti kıymetli bir noktada benzeri. Tıpkı işlemcilerde olduğu üzere, ekran kartının TDP’si de üretici tarafından tanımlanıyor ve GPU’nun ürettiği termal parametreyi tabir ediyor. Burada aslında çipin watt biçiminde yaydığı ısı tanımlanıyor, bu nedenle watt üzere bir parametre kullanılmakta.

TDP aslında GPU güç tüketimini ölçmek için kâfi bir parametre değil. Ayrıyeten teknik özelliklerde TDP pahasının listelenmesi aslında her şeyi açıkça söz etmiyor. Güç çekişi elektrik watt cinsinden ölçülürken GPU’nun ısı çıkışı tekrar termal watt cinsinden ölçülmekte. Her ikisi de aslında birebir şey, fakat GPU tarafından çekilen güç ile üretilen ısı ortasında bir fark var ve bu fark aslında GPU’nun etkin olarak gerçekleştirdiği işe dönüştürülür.

TDP, ekran kartı tarafından üretilen ve soğutma sisteminin olağan şartlar altında dağıtması gereken azamî ısı ölçüsü olarak da tanımlanabilir. Lakin dediğimiz üzere, asla bir ekran kartının toplam güç tüketimini direkt yansıtmaz. Testlerde denk gelmişsinizdir, oyunlarda ve ağır iş yüklerinde ekran kartlarının çok daha yüksek yahut daha düşük düzeylere ulaştığına şahit oluyoruz.

Üreticiler ve perakendeciler bir eseri listelerken genelde TDP bedelini kullanıyor. Öte yandan, ekran kartı dalında iki farklı derecelendirme sistemi daha var.

Aslına bakarsanız anlaşılabilirlik açısından TGP daha uygun. Toplam Grafik Gücü, GPU’nun ve ekran kartının tüm PCB’sinin güç tüketim düzeyini tabir eder. Lakin bu hesaplamaya soğutma ve aydınlatma sistemleri dahil değil. Öbür bir deyişle, burada grafik işlemcisi ve çipin çalışması için dayanak veren öteki bileşenlerin toplam gücünden bahsediyoruz. Dediğimiz üzere, PCB’nin üstüne oturtulan soğutma fanları ve soğutma dizaynının öteki ögeleri bu işin içine dahil değil.

TGP, direkt kartın üzerinde bulunan etkenleri dikkate aldığı için daha spesifik bir paha. MSI, Gigabyte ve ASUS üzere çeşitli üretim ortakları, üretim süreçlerinde farklı yollar benimseyebilir. Bu şirketler ekseriyetle referans PCB dizaynını kullanır, lakin kimi bileşenlerde değişiklik yapabilirler. Soğutma ve RGB aydınlatma sistemleri ise büsbütün farklı.

Sonuç olarak, TGP’ye karttaki tüm soğutma ve aydınlatma bileşenleri dahil edilmediğinden geriye sırf PCB’nin üzerindeki bileşenler kalıyor. Birden fazla üretim ortağı referans PCB’leri ortak olarak kullandığından TGP ekseriyetle tıpkı düzeydedir, lakin küçük farklılıklar olabilir.

TGP her vakit TDP’den daha yüksektir. Bu parametre, sistem güç kaynağının grafik kartına sağlayabilmesi gereken azamî grafik kartı gücü ölçüsü olarak da tanımlanabilir. Hasebiyle güç kaynağı seçimi konusunda ciddiye alınması gereken bir paha.

Toplam Kart Gücü (Total Board Power), TGP’den biraz farklı. Bu ibare çoğunlukla AMD tarafından Radeon ekran kartları için kullanılıyor. Aslında sırayla gitmiş olduk. TBP kıymeti her vakit TGP’den biraz yüksektir.

Adından da anlaşılacağı üzere TBP, kartın toplam ve yük altında ulaşacağı azamî güç tüketimini tabir ediyor. Yani aslında tüm kart üreticilerinin TBP’yi kullanması daha mantıklı.

Bunun temel nedeni, TBP bedelinin kartın soğutma sistemi, fanlar ve LED üzere aydınlatma sistemi tarafından yayılan ısıyı da içermesi. Tüm bu faktörleri kartın toplam tüketim sayısına dahil etmek, kartın belli şartlar altında potansiyel olarak ulaşabileceği en yüksek tüketim hakkında bir fikir verdiği için mantıklı. Bu noktada, kullanılan bellek (GDDR6, GDDR6X, HBM gibi), voltaj denetimcileri, VRM bileşenleri, bobinler, kapasitörler ve hatta kart üzerindeki küçük LED’lerin güç tüketimi de topyekün hesaba katılmakta.

Son olarak frekans suratlarından da bahsedelim. Üreticiler, tasarladığı soğutma sistemine bağlı olarak GPU’nun daha yüksek saat suratlarına çıkmasını sağlayabilir. Bu modeller  fabrika çıkışlı olarak sürat aşırtmalı olarak gelirken güç tüketiminde küçük farklar olabilir.

Üç başka derecelendirme ortasındaki farklı bu formda özetleyebiliriz. En yanlışsız ve orantılı olarak en yüksek bedeller şu biçimde sıralanıyor: TBP > TGP > TDP. Bir kartın bütün olarak ne kadar güç tüketeceğini bilmek istiyorsanız TBP bedeline bakmalısınız. Sadece GPU için TDP, grafik işlemcisi ile birlikte PCB’nin güç tüketimini öğrenmek için TGP pahası kıymetli.

Peki bu sayıların değeri ne? Bahsettiğimiz derecelendirmelerin her biri için muhakkak kullanım durumları vardır. Güç tüketim pahaları ekran kartı ve soğutma tahlillerinin üretimi konusunda çok değerli.

GeForce RTX 3070 PCB tasarımı.

TDP, GPU’ya eşlik eden soğutucuların tasarım ve üretim süreçleri için kritik derecede değerlidir. Üretim ortakları, parametre sayesinde soğutucu dizaynını kullanmadan evvel fikir sahibi olur. NVIDIA, AMD ve Intel üzere üreticiler, TDP pahalarını ortaklarıyla paylaşmak zorunda.

Standart kullanıcıların bu pahalara bakması için iki neden var. Birincisi, farklı ekran kartları ortasında seçim yaparken dikkat ederler. İkincisi ise PSU satın alırken ekran kartı kıymetli bir faktördür.

Yöntemdeki farklılıklar nedeniyle her derecelendirme aslında toplam güç tüketimi hakkında farklı fikirler veriyor lakin temel amaç tıpkı. Hepsi de epeyce dengeli ve emniyetli kıymetler. Lakin ekran kartında kullanılan birçok donanım farklılık gösterebilir. Örneğin, tıpkı GPU’nun misal sürümleri ortasında bile değerli farklar olabilir. Bunun yanında, PCB’de ve soğutmada kullanılan bileşenleri unutmayalım.

Her şey bir kenara, gerçek hayatta ölçülen gerçek güç tüketimi bilgileri bu derecelendirmelerden daha doğrudur. Bitirmeden evvel, kullanım senaryosuna nazaran ekran kartlarının çok farklı düzeylerde güç tüketebileceğini hatırlatalım.